Kể từ khi thành lập năm 1982, trải qua 30 năm thành lập và trưởng thành, Trung tâm BTDT Cố đô Huế đã khẳng định được vai trò vị thế của mình trong việc thực hiện nhiệm vụ trên bình diện ở trong nước cũng như ở trên trường quốc tế.

Năm 2012, Trung tâm đã thực hiện 60 182 177 000 tỷ đồng, đạt 100% kế hoạch tu bổ của năm.

Năm 2012, công tác tu bổ di tích được tiến hành ngày càng chuyên nghiệp, có bài bản, tuân thủ nghiêm túc Công ước quốc tế về bảo tồn di tích, Luật Di sản Văn hóa và các Quy chế bảo quản tu bổ phục hồi di tích lịch sử văn hóa - danh lam thắng cảnh, các quy định trong xây dựng cơ bản, đảm bảo sự chuẩn mực về bảo tồn và tính chân xác của các công trình. Các công trình đã được bảo tồn, tu bổ làm tăng thêm sự bền vững và trả lại dáng vẻ nguyên xưa, góp phần khép lại không gian hoang phế, đổ nát ở Kinh Thành, Hoàng thành, các đàn miếu và một số lăng vua triều Nguyễn.

* Các công trình di tích được tu bổ trong năm 2012:

Các công trình đã hoàn thành, bàn giao và đưa vào sử dụng gồm có: điện Long An; Tây Khuyết Đài (Hoàng thành); nhà Tế Tửu; Xiển Võ Từ; Tả Tùng Tự (lăng Minh Mạng); các nhà vệ sinh tại khu vực Tả Vu, Hữu Vu, Thần Trù - Thế Miếu, Bảo tàng Cổ vật Cung đình Huế; lăng vua Minh Mạng, lăng vua Tự Đức và lăng vua Khải Định; hệ thống chống sét các điểm di tích.

Các công trình đang thực hiện bao gồm Thái Bình Lâu (điều chỉnh, gia hạn đến năm 2014); hệ thống Kinh Thành (hợp phần tu bổ, tôn tạo); đàn Xã Tắc; lăng Gia Long; cảnh quan bảo vệ khu vực lăng Minh Mạng; tổng thể lăng Đồng Khánh (điều chỉnh, gia hạn đến 2015); dự án Trường lang và bảo vệ hệ thống nền móng cung điện - Tử Cấm Thành - Đại Nội; dự án bảo tồn, tu bổ di tích Tả Tùng Viện và Hữu Tùng Viện – lăng Thiệu Trị.     Các dự án khởi công mới năm 2013 sẽ bao gồm tổng thể di tích Ngọ Môn (giai đoạn 1), Tả Trà, điện Thọ Ninh - giai đoạn 2 (cung Diên Thọ), Đông Khuyết Đài, nội thất Tả Vu (điện Cần Chánh), Tả Tùng Tự  (Thế Miếu), điện Chiêu Kính (Thái Miếu); Dực lang 2B - Trường lang Tử Cấm Thành, vườn Thiệu Phương, lầu Tàng Thơ, miếu Long Thuyền, vườn sưu tập nhân giống và bảo tồn các giống cây di tích tại khu vực Quốc Tử Giám (cũ); Dũ Khiêm Tạ, Xung Khiêm Tạ và khu vực hồ Lưu Khiêm (lăng Tự Đức).

Ngoài ra còn có các dự án chuẩn bị đầu tư: điện Cần Chánh, điện Kiến Trung, điện Thái Hòa, Triệu Miếu, Thái Miếu, Phủ Nội vụ, Lục Bộ, Hổ Quyền, điện Voi Ré, lăng Dục Đức, Văn Thánh – Võ Thánh; dự án chống sét các lăng: Minh Mạng, Thiệu Trị, Tự Đức, Đồng Khánh, cung Diên Thọ, Cơ Mật Viện; xây dựng hoàn chỉnh nhà vệ sinh tại các điểm di tích (giai đoạn 3). Đồng thời Trung tâm cũng chủ động, tích cực chống xuống cấp cho hàng loạt di tích, tôn tạo cảnh quan môi trường các khu di sản, đặc biệt vào thời điểm trước mùa mưa bão hàng năm.

Song song với công tác giám sát kỹ thuật, công tác thiết kế lập dự án các công trình di tích cũng được chú trọng. Đội ngũ cán bộ kỹ thuật đã phân tích, đánh giá, nhìn nhận, nghiên cứu các thư tịch, tư liệu, tài liệu ảnh ... để đối chiếu với quá trình khảo sát, đo vẽ, nhằm đưa các giải pháp tu bổ, kết hợp giải pháp truyền thống và giải pháp công nghệ thích ứng trong quá trình lập dự án. Mỗi công trình được hoàn thành không chỉ là sự thắng lợi về khả năng chinh phục không gian hoang phế mà còn thể hiện sự lớn mạnh vượt bậc của đội ngũ cán bộ kỹ thuật lành nghề, kinh nghiệm quản lý, năng lực thiết kế và giám sát các công trình di tích, khả năng đảm đương thực hiện các công trình lớn hơn với qui mô mang tầm vóc quốc tế trong lĩnh vực bảo tồn di sản văn hóa nhân loại.

Đặc biệt, để xứng tầm với hai di sản thế giới đã được UNESCO công nhận, Trung tâm đã lập dự án quy hoạch bảo tồn và phát huy giá trị di sản Huế đến năm 2020 và đã được Thủ tướng phê duyệt.

Công tác lập hồ sơ, thám sát khảo cổ học, khoanh vùng bảo vệ di tích trong năm qua được tiến hành có bài bản: khai quật khảo cổ di tích Quan Tượng Đài; xây dựng hồ sơ ảnh các di tích, hoàn thành nội dung báo cáo công tác điều chỉnh khu vực khoanh vùng bảo vệ 04 di tích (Nam Giao, Tự Đức, Dục Đức, Hổ Quyền - Voi Ré), hoàn thành việc cắm mốc di tích hồ Học Hải và khu vực II di tích lăng Tự Đức. Nhiều đề tài nghiên cứu đã và đang được thực hiện: “Gạch lát nền trong di tích”, “Hệ thống giếng cổ trong di tích”, “Hệ thống lịch sử xây dựng các công trình kiến trúc triều Nguyễn”; sưu tầm sắc phong triều Nguyễn; xuất bản 02 tập cuối Khâm Định Đại Nam Hội điển sự lệ tục biên, Tập san Di sản Huế- Nghiên cứu và bảo tồn-tập 2 và hàng chục bài báo cáo khoa học được đăng tải trên các tạp chí để tuyên truyền, quảng bá di sản văn hóa Huế.

Sự kiện nổi bật trong lĩnh vực quảng bá các giá trị của di sản văn hóa Huế năm 2012 là Tuần lễ khuyến mãi dành cho du khách từ 24-31/12. Chương trình này đã thu hút hơn 45.000 lượt khách, tăng hơn 38,5% so với cùng kỳ năm 2011, đạt doanh thu 2,888 tỷ đồng. Tổng hợp đến 31/12/2012, nguồn thu Trung tâm đạt 104,573 tỷ đồng, tăng 24,497 tỷ đồng so với năm 2011.

Trong năm 2012 đã có hơn 2 triệu lượt khách đến thăm khu di sản Huế, trong đó có 1.792.539 lượt khách mua vé và hơn 200 ngàn lượt khách được miễn giảm vé. Trong năm 2012, Trung tâm đã miễn giảm vé cho các đối tượng tham quan với tổng trị giá gần 5,5 tỷ đồng. Tổng thu từ dịch vụ năm 2012 của Trung tâm đạt xấp xỉ 10 tỷ đồng.

Trong lĩnh vực Hợp tác Đối ngoại, Trung tâm đã phối hợp với các tổ chức quốc tế triển khai thực hiện các dự án, chương trình như: tổ chức buổi lễ bàn giao Bác Chung Đặc Khánh; lập hồ sơ dự án Bảo tồn và phục chế trang trí nội thất công trình Tả Vu - Đại Nội Huế và đào tạo kỹ thuật thuộc Dự án đào tạo kỹ thuật và bảo tồn do Đại sứ quán Đức tài trợ; tập huấn bảo tồn thuộc Dự án Tập huấn bảo tồn cho chuyên gia của các khu di sản ở Việt Nam do Ba Lan tài trợ; Dự án phối hợp Nghiên cứu, Đào tạo và Bảo tồn tại khu di tích Huế với Viện Di sản Waseda - Nhật Bản; Dự án phục hồi điện Chiêu Kính; Dự án bảo tồn Tả Tùng Tự - lăng Minh Mạng; Dự án lập Kế hoạch Quản lý khu di sản Huế của Urban Solutions và tổ chức NUFFIC - Hà Lan; Dự án “Nâng cao năng lực quản lý khu di sản Huế” đăng ký tài trợ của Trung tâm Di sản Thế giới UNESCO; Dự án phục hồi Tả Tùng Tự (Thế Miếu) đăng ký tài trợ của quỹ Sumitomo (Nhật Bản); lập hồ sơ đăng ký tiếp nhận tài trợ dự án bảo tồn trùng tu công trình Diên Phước Trưởng công chúa Từ do Viện Di sản Waseda tài trợ...

Những thành tích nổi bật của Trung tâm trong năm 2012 được thể hiện trên các lĩnh vực:

1- Doanh thu từ vé tham quan và dịch vụ lần đầu tiên vượt ngưỡng 100 tỷ đồng (trong đó thu từ vé thăm quan: 104,573 tỷ, vượt kế hoạch 4,573 tỷ; thu từ dịch vụ: 10 tỷ). Nhờ đó, đời sống của cán bộ, công nhân viên chức, người lao động không ngừng được cải thiện. Cả năm 2012, Trung tâm đã đảm bảo cho tất cả cán bộ công nhân viên chức người lao động có thếm 70% mức lương thu nhập tăng thêm hàng tháng; hầu hết các phòng ban đơn vị thuộc Trung tâm được bố trí tham quan du lịch và các hoạt động vui chơi, giải trí các phong trào.

 2- Công tác bảo tồn trùng tu năm 2012 đảm bảo kế hoạch tiến độ: trùng tu đạt kế hoạch (hơn 60 tỷ), cảnh quan môi trường được chỉnh trang (hoàn thành dự án vành đai xanh lăng Minh Mạng, chỉnh trang tái hiện thành công vườn Cơ Hạ trong Festival, xây dựng cải tạo hệ thống nhà vệ sinh trong di tích…), thực hiện bảo tồn nhiều dự án phi vật thể quan trọng, thu hút được một số dự án hợp tác quốc tế quan trọng trong lĩnh vực bảo tồn phát huy giá trị di sản.

3- Một loạt cơ chế đặc biệt dành cho khu di sản Huế được chính quyền các cấp phê duyệt thông qua trong năm 2012, tạo điều kiện cực kỳ thuận lợi cho công cuộc bảo tồn và phát huy giá trị di sản Huế trong giai đoạn tới: Quyết định số 1880 của Thủ tướng chính phủ ngày 12-12-2012 phê duyệt cơ chế hỗ trợ với 800 tỷ cho 8 năm tới (2013-2020) và nhiều cơ chế chính sách ưu đãi cho khu di sản Huế; Quyết định số 2295 ngày 5/12/2012 của Chủ tịch UBDN tỉnh Thừa Thiên Huế phê duyệt Đề án phát triển dịch vụ tại di tích Huế, mở ra triển vọng mới cho việc phát huy giá trị các di sản.

4- Trung tâm BTDTCĐ Huế nhận được nhiều bằng khen và danh hiệu cao quý trong năm 2012: Bằng khen là đơn vị xuất sắc tham gia Năm du lịch quốc gia 2012 của Bộ VHTTDL.Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch tặng Bằng khen cho Trung tâm-Đơn vị xuất sắc tham gia Năm du lịch Quốc gia các tỉnh duyên hải Bắc Trung bộ - Huế 2012; giải Nhì giải thưởng Sáng tạo Khoa học Công nghệ tỉnh 2012 (không có giải nhất ở lĩnh vực Khoa học Xã hội), Cở Thi đua Xuất sắc của Bộ Công an cho Trung tâm về phong trào toàn dân Bảo vệ An ninh Tổ quốc năm 2012. Nhà nước trao 2 danh hiệu cao quý: Nghệ sỹ Nhân dân cho Nghệ sĩ Bạch Hạc và danh hiệu Nghệ sĩ Ưu tú cho Nghệ sĩ Thanh Long.

Năm 2013, Trung tâm sẽ tập trung thực hiện Đề án Quy hoạch Bảo tồn và phát huy giá trị di tích Cố đô Huế giai đoạn 2010 – 2020 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 818/QĐ – TTg ngày 07 tháng 6 năm 2010 với kế hoạch vốn tu bổ di tích năm 2013 là 93,925 tỷ đồng.

- Tập trung triển khai có hiệu quả Đề án Phát triển dịch vụ trên cơ sở phát huy giá trị di tích Cố đô Huế ngay sau khi Đề án được UBND tỉnh phê duyệt ngày 05/12/2012 theo Quyết định số 2295, đem lại nguồn thu tích cực phục vụ sự nghiệp bảo tồn và phát huy giá trị di tích.

- Dưới sự chỉ đạo của UBND tỉnh, phối hợp với các ngành chức năng triển khai thực hiện có hiệu quả Dự án Biến đổi khí hậu có liên quan đến di tích Huế.

- Phối hợp với các ngành chức năng trong tỉnh để làm việc với các bộ, ngành Trung ương đề nghị Thủ tướng Chính phủ sớm ban hành và triển khai thực hiện cơ chế đặc thù với di tích Huế.

- Phối hợp với các ngành, địa phương và các tổ chức quốc tế làm việc, tìm kiếm nguồn kinh phí để triển khai lập dự án quy hoạch tổng thể đối với khu di sản Huế theo khuyến nghị của Ủy ban Di sản Thế giới (WHC).

- Tiếp tục bố trí sắp xếp nguồn nhân lực nhằm nâng cao chất lượng hoạt động bộ máy của Trung tâm phù hợp với đặc điểm tình hình của từng đơn vị đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới./.